Luie Journalist

Met deze 110 tools kun jij een luie (lees: efficiënte, doelgerichte en innovatieve) journalist worden

Tools: Zoekmachines • Email & Telefoon • Usernames • Websites & Domeinen • Sociale Media: Facebook • Instagram • Telegram • YouTube • TikTok • Reddit • Discord • X (voorheen Twitter) • LinkedIn • Mastodon • Bluesky • Threads • Verificatie • Archiveren • Data: Verzamelen • Bewerken • Visualiseren • AI • Crypto • Overig

“Ken je nog een tooltje voor…”, is een van de meest gestelde vragen onder journalisten, onderzoekers en iedereen die nieuwsgierig is. Iedereen wil meer, beter en efficiënter onderzoek doen. Eigenlijk moet je jezelf de vraag stellen: “Hoe kan ik een luie journalist worden?”

Nee, natuurlijk zijn journalisten niet lui. Maar we kunnen wel iets leren van luie mensen. Hoe kun je iemand – of in dit geval, iets – anders het zware werk laten doen? Deze site helpt je daarbij. Hieronder vind je websites, scripts en apps die technisch ingewikkeld en tijdrovend werk voor je kunnen opknappen.

Reminder: tools zijn niets waard zonder te begrijpen hoe ze werken. Het is enkel een shortcut voor handmatig werk. Dus vertrouw de resultaten uit zo’n tool niet zonder te snappen wat er onder de motorkap plaatsvindt. En onthoud: don't be evil. Je kunt alle tools inzetten voor goede, maar ook voor kwade bedoelingen.

Luiejournalist.nl is gemaakt door data- en onderzoeksjournalist Jerry Vermanen. Heb je een goede toevoeging aan deze site? Of wil je een bedankje sturen? Check onderaan deze pagina hoe je met mij in contact kunt komen ⬇

Zoekmachines

Je bent natuurlijk allang bekend met alle grote zoekmachines, zoals Google, Bing, Yandex en DuckDuckGo. Met onderstaande gespecialiseerde zoekmachines kun je nog dieper in het web duiken.

E-justice Business Register | Website

In dit register kun je internationaal zoeken in de Kamers Van Koophandel van alle EU-landen. Toegegeven, deze site is waanzinnig traag. Maar het is nog altijd beter dan je weg proberen te vinden op de Poolse KVK-site.

HaveIBeenPownd | Website

Op deze site kun je checken of een emailadres in een datalek voorkomt. Handig om je eigen digitale veiligheid te checken, maar ook om te controleren of een mailadres daadwerkelijk gebruikt wordt. Voor telefoonnummers kun je checken of ze in de Facebook Data Breach hebben gestaan.

Shodan | Website

Shodan is de zoekmachine voor apparaten die aan het internet zijn verbonden: het zogeheten Internet of Things (IoT). Check ook deze pagina om slimme zoekopdrachten (dorks) te formuleren.

SocialSearcher | Website

SocialSearcher is een zoekmachine waarmee je o.a. in de openbare comments van Reddit, YouTube, Facebook en VKontakte kunt zoeken.

terug naar overzicht ⬆

Email & Telefoon

Het startpunt van veel online onderzoeken: een anoniem mailadres of telefoonnummer. Meestal wil je weten wie zich daarachter verschuilt. Deze tools kunnen je daarbij helpen.

Epieos | Website

Op Epieos kun je checken waar specifieke telefoonnummers en mailadressen worden gebruikt. Vooral handig als je een Google-accounts wil onderzoeken. Een groot deel van de tools zit verborgen achter een betaalde versie, maar via de gratis optie vind je ook veel aanknopingspunten.

Holehe | Script

Met Holehe kun je checken of een emailadres is geregistreerd op meer dan 50 websites. Bij sommige sites krijg je ook info over het account zelf.

Moriarty | Script

Met Moriarty kun je checken of een telefoonnummer bekend staat als dubieus. Ook wordt gezocht of er socialmedia-accounts aan dit nummer zijn gekoppeld.

OSINT.industries | Website

Op OSINT.Industries kun je (grotendeels betaald) rondzoeken op welke websites specifieke mailadressen en telefoonnummers staan geregistreerd. Onderzoeksjournalisten kunnen een gratis account aanvragen.

PhoneInfoga | Script

Met PhoneInfoga kun je opzoeken of een telefoonnummer bestaat en welke basisgegevens daarover te vinden zijn. Ook kun je checken aan welke accounts dat nummer is gekoppeld.

Poastal | Script

Met Poastal lanceer je een zoekmachine in je browser waarmee je kunt uitzoeken of een mailadres geregistreerd staat bij specifieke sociale media. Daarnaast kun je uitzoeken of een mailadres überhaupt bestaat, mail kan ontvangen en bekendstaat als spam.

Temp Mail | Website

Voor sommige researchklussen wil je niet je echte mailadres gebruiken. Je moet een verificatiecode krijgen voor een dubieuze site of moet snel een anonieme mail sturen. Kijk dan zeker even naar Temp Mail. Op deze site kun je tijdelijke mailadressen genereren. Ze bieden ook een service aan genaamd Temp Number voor een telefoonnummer, maar die kost geld.

terug naar overzicht ⬆

Usernames

Stel, je komt tijdens je onderzoek het anonieme account droge_poepsteek tegen. Loopt het spoor dan dood? Met deze tools kun je alsnog aanknopingspunten vinden.

Maigret | Script

Met Maigret kun je opzoeken of een username op een websites is geregistreerd. Het is een zeer uitgebreide versie van Sherlock (hieronder te vinden), maar daardoor ook een stuk trager. Je kunt Maigret ook gebruiken in Telegram via het account @osint_maigret_bot.

Sherlock | Script

Met Sherlock kun je checken of een username op bepaalde sites is geregistreerd. Een snellere, maar ook iets minder uitgebreide versie van Maigret.

WhatsMyName | Website

Op WhatsMyName.app kun je snel op bijna 600 websites zoeken of die username staat geregistreerd. Je kunt het resultaat direct exporteren als csv-bestand.

terug naar overzicht ⬆

Websites & Domeinen

Online websites, de digitale snelweg, het wereldwijde web: je komt er nog eens wat tegen. Zodra je onderzoek moet doen naar een website of domeinnaam, dan kun je onderstaande tools goed gebruiken.

Analyze ID | Website

Met Analyze ID kun je onderzoeken welke websites van dezelfde eigenaar zijn op basis van email, Facebook ID’s, Adsense, Google Analytics en IP-adres.

Blacklight | Website

Met Blacklight van The Markup kun je analyseren hoe je op diverse websites wordt gevolgd door cookies, ad trackers, Google Ads, etc.

BuildWith | Website

Met BuildWith kun je snel checken wat de onderliggende techniek van een website is.

Carbon Dating The Web | Website

Carbon Dating The Web is een website waarmee je een redelijke schatting kunt maken wanneer een website is gemaakt.

DNSlytics | Website

Met DNSlytics kun je snel een overzicht krijgen van alle kenmerken van een website: IP, servers, mailservers, redirects, etc.

SpyOnWeb | Website

Met SpyOnWeb kun je zien welke tracking codes (advertenties bijvoorbeeld) een website gebruikt, en welke sites je daarmee aan elkaar kunt linken.

ViewDNS | Website

Op ViewDNS staan verschillende modules waarmee je websites kunt analyseren. Het meest nuttig zijn:

Visualping | Website

Als je wil weten wanneer een website verandert, dan kun je dat op Visualping in de gaten houden. Je krijgt een alert via de mail wanneer de website is gewijzigd.

WebsiteInformer | Website

Op Website Informer kun je snel zien wie de eigenaar van een website is. Deze dienst lijkt ook veel resultaten uit het verleden te geven.

Well-Known | Website

Op Well-Known kun je zoeken naar de ads.txt op een website: het overzicht van advertenties dat op die site wordt vertoond. Zodra je inlogt, kun je verder zoeken op de directe adverteerders en websites die dezelfde Google Ads-codes gebruiken.

WHOIS History | Website

Via deze site kun je in historische WHOIS-registraties zoeken naar de eigenaar van een domeinnaam. Heeft wel een limiet, dus spaarzaam gebruiken.

Whoxy | Website

Op Whoxy kun je zoeken op welke naam of mailadres een website staat geregistreerd.

terug naar overzicht ⬆

Sociale Media

Grote kans dat elk online onderzoek op een gegeven moment uitkomt bij een sociaal medium. Hieronder vind je de grootste, bekendste of opkomende platforms.

Facebook

Facebook doet al jarenlang zijn best om allerlei ontwikkelde tools voor onderzoekers en journalisten onbruikbaar te maken. Ondanks dat zijn er genoeg mogelijkheden om de stroom aan mis- en desinformatie op deze site te onderzoeken.

Facebook Friend List Scraper | Scraper

Met de FB Friend List Scraper kun je de vrienden van openbare Facebookprofielen scrapen.

FDown | Website

Met FDown kun je snel openbare Facebook-video’s downloaden.

Lookup ID | Website

Met Lookup.id kun je de ID-code van een Facebook-profiel vinden. Voor sommige andere zoekdiensten (die staan hieronder vermeld) kan die ID-code handig zijn.

SowSearch | Website

Met SowSearch kun je grotendeels zoeken zoals je dat eerder kon met Graph Search. Vooral handig als je complexe zoekopdrachten wil formuleren.

Who Posted What | Website

Met WhoPostedWhat kun je uitgebreid zoeken in openbare posts op Facebook. Hiervoor heb je vaak een ID-code nodig (zie hierboven bij Lookup ID).

terug naar overzicht ⬆

Instagram

Heb je een bloedhekel aan Facebook, maar wil je wel dat ome Zuckerberg jouw privacy schendt? Dan kun je altijd nog een Instagram-account aanmaken.

IMGinn | Website

Op IMGinn kun je de profielnaam van een openbaar profiel opgeven en direct de afbeeldingen en video’s downloaden.

InstagramOSINT | Scraper

Met deze tool kun je een specifiek Instagram-account volledig analyseren en scrapen.

Instaloader | Scraper

Met dit script kun je een volledig Instagram-profiel (inclusief comments, hashtags, captions, etc.) downloaden.

SnapInsta | Website

Met SnapInsta kun je vrij eenvoudig video’s, reels, foto’s, stories en IGTV downloaden.

Toutatis | Script

Met Toutatis kun je meer informatie vinden over het (gedeeltelijke) telefoonnummer en emailadres dat is gebruikt om een Instagram-account aan te maken.

terug naar overzicht ⬆

Telegram

Ook wel het ‘Whatsapp van Oost-Europa’ genoemd. De afgelopen jaren duiken steeds meer dubieuze groepen op in Telegram. Dat maakt het voor journalisten en onderzoekers een perfecte grabbelton voor nieuwe onderwerpen.

Bellingcat Phonenumber Check | Script

Met dit script (geschreven door Bellingcat) kun je checken of een telefoonnummer is gekoppeld aan een Telegram-account.

MadelineProto | Scraper

Script om de Telegram-API mee aan te spreken. Handig om scrapers mee te maken, maar je moet nog wel zelf flink wat programmeren.

Save Telegram Chat History | Plugin

Met deze Chrome-plugin kun je de volledige geschiedenis van een kanaal of groep downloaden. Je moet echter wel de oude interface van Telegram gebruiken. Om dat te doen, voeg je ?legacy=1 achter de url web.telegram.org. Het is niet ideaal (duurt lang, en veel moderne mediaberichten worden niet binnengehaald), maar voor tekstanalyse is het uitstekend.

Tampermonkey + Download Users | Plugin

Tampermonkey is een browser-plugin waarin je zelf code kunt toevoegen nieuwe functionaliteit in je browser mogelijk te maken. En met dit script krijg je voor de webversie van Telegram een downloadknop om de leden van Telegram-groepen en -kanalen te downloaden. Hiervoor moet je wel in de oude versie van Telegram werken. Om dat te doen, voeg je ?legacy=1 achter de url web.telegram.org.

Telegram zoekmachines | Website

Op deze sites kun je door gearchiveerde Telegram-groepen en -kanalen zoeken. Handig om onderwerpen in te vinden. Je kunt door de volgende sites struinen:

terug naar overzicht ⬆

YouTube

Ooit, lang geleden, was YouTube nog een site waar korte vlogs en kattenfilmpjes werden gepost. Nu kun je er urenlange podcasts, uitgebreide documentaires en de brainfarts van je geradicaliseerde buurjongen vinden.

Amnesty YouTube Dataviewer | Website

Met de Amnesty YouTube Dataviewer kun je reversed Image Search uitvoeren op YouTube-video’s om foto’s, video’s en audio te vinden. Het is niet 100% accuraat, maar kan verrassende resultaten opleveren.

Watch Frame By Frame | Website

Met Watch Frame By Frame kun je YouTube-video’s per frame bekijken. Erg handig als je een specifiek frame nodig hebt voor je onderzoek.

YouTube Comment Downloader | Scraper

Met deze scraper kun je de comments van een YouTube-video downloader, inclusief alle metadata daar omheen (datum, aantal duimpjes omhoog, profielnaam, link naar profielfoto, etc.).

YouTube Transcript / Subtitle API | Scraper

Met dit script kun je de transcripten (inclusief vertalingen) van YouTube-video’s scrapen.

YouTube Word Searcher | Plugin

Met deze Chrome plugin kun je zoeken naar specifieke woorden in een YouTube-video. Je kunt gelijk naar de tijdcode scrollen waarop dat woord wordt gezegd. Werkt alleen zodra er een ondertitelbestand is toegevoegd aan de video.

YouTube-dl | Scraper

Met YouTube-dl kun je binnen no-time via de terminal YouTube-video’s downloaden.

terug naar overzicht ⬆

TikTok

Een oneindige feed vol korte video’s: TikTok is extreem verslavend en enorm interessant om te onderzoeken. Er zijn helaas nog niet veel tools die (blijven) werken voor dit platform.

TikTok Creative Center | Website

Eigenlijk is het TikTok Creative Center voor adverteerders bedoeld om te zien wat trending is. Maar journalisten kunnen hier ook gebruik van maken om te zien welke onderwerpen er op het platform spelen.

TikTok Downloader | Website

Met de TikTok Downloader kun je TikTok-video’s snel en zonder watermerk downloaden. Ze hebben zelfs een handige Chrome plugin als je nog eenvoudiger video’s wil binnenhalen.

terug naar overzicht ⬆

Reddit

Een van de weinige online forums waar je intelligente en doordachte gesprekken kunt aantreffen. En natuurlijk veel kattenmemes.

F5Bot | Website

Met F5Bot kun je custom alerts opzetten voor Reddit. Laat jezelf mailen zodra een specifiek steekwoord wordt gepost.

Karma Decay | Website

Reversed Image Search om gelijksoortige of identieke afbeeldingen op Reddit te vinden.

Mostly Harmless | Plugin

Mostly Harmless is een browser plugin waarmee je kunt zien of een url al op Reddit is gedeeld. Zo ja, dan kun je direct het gesprek rondom dat artikel bekijken. Via de site moet je de instructies op de download-pagina volgen, omdat de plugin uit de Chrome Store is verwijderd.

Reddit User Analyser | Website

Met Reddit User Analyser kun je alle statistieken van een Reddit-account bekijken.

Resavr | Website

Op Resavr kun je veel verwijderde comments op Reddit weer terugvinden.

Universal Reddit Scraper | Scraper

Universal Reddit Scraper (URS) heeft een uitgebreide interface waarin je kunt aangeven wat je precies van Reddit wil binnenhalen. Je kunt subreddits, accounts en comments scrapen.

terug naar overzicht ⬆

Discord

Discord begon als dienst om te voicechatten tijdens games. Tegenwoordig kun je hier veel verschillende communities vinden. De voiceberichten maken het misschien wat lastig om te onderzoeken, maar op Discord kun je ook veel geschreven berichten vinden.

Disboard | Website

Via deze site kun je zoeken naar openbare Discord-servers. Een handig beginpunt als je nog nooit eerder op Discord bent geweest.

Discord History Checker | Software

Met deze software kun je de volledige gespreksgeschiedenis van servers, groepen en DM’s downloaden.

Discord ID Creation Date Checker | Website

Met deze site kun je checken op welke datum een Discord-account is aangemaakt.

DiscordLeaks | Website

Zoek in 100 duizenden gelekte extremistische Discord-gesprekken.

terug naar overzicht ⬆

Voor de onderstaande sociale media zijn tools onbruikbaar geworden of nog niet ontwikkeld. Heb je toch data nodig van deze websites? Mogelijk vind je nog iets nuttigs in de sectie Data Verzamelen.

X (voorheen Twitter)

Sinds Elon Musk de baas werd, zijn bijna alle tools onbruikbaar geworden. Toch houd ik deze sectie op de site. Waarschijnlijk tegen beter weten in.

LinkedIn

Ooit begonnen als online CV-site, momenteel een slappe feed vol ‘inspirerende’ ervaringen van saaie mensen. Alsnog een goede bron van informatie, maar ik ken geen nuttige websites of tools voor LinkedIn.

Mastodon

Een Mastodon-account maken is een intens twijfelachtig proces: begrijp maar eens op welke server je je moet aanmelden. Vervolgens kom je op een platform waar - voor zover ik weet - nog geen nuttige tools voor zijn ontwikkeld.

Bluesky

Op Bluesky ervaar je het Twitter-gevoel voordat Twitter een platform voor misinformatie, extremisten en blaaskaken werd. Voor zover ik weet, zijn er nog geen tools voor Bluesky ontwikkeld.

Threads

Mark Zuckerberg heeft een nieuwe manier gevonden waarmee hij democratieën wil ondermijnen: Threads. Op dit moment is het nog gezellig en vriendelijk op deze Twitter-kloon, maar zoals alle sociale media is het slechts een kwestie van tijd voordat het he-le-maal misgaat. Op dit moment ken ik nog geen goede tools om Threads te onderzoeken.

terug naar overzicht ⬆

Verificatie

Spoiler: niet alles wat je online vindt, is waar. Wil je weten of een video authentiek is of een persoon wel echt bestaat? Onderstaande tools kunnen je daarbij helpen.

Am I Real | Website

Door de website ThisPersonDoesNotExist zwermen er talloze nepfoto’s van personen over het internet. Met deze site kun je checken of ze van die site afkomstig zijn.

Amazon Rekognition | Website

Hoeveel lijken twee gezichten op elkaar? Handig als je een persoon zoekt en twee foto’s met elkaar moet vergelijken.

Facecheck.id | Website

Facecheck.id zoekt met gezichtherkenning waar een persoon nog meer voorkomt. Helaas moet je sinds 1 maart 2024 betalen voor deze service (maar je krijgt wel 5 gratis searches).

Geospy | Website

Voordat je urenlang op Google Maps gaat rondspeuren om de exacte locatie van een foto te verifiëren, kun je een snelle zoektocht doen met Geospy. Deze site kijkt naar de unieke contouren en gebouwen op je afbeelding en zoekt door talloze services om je (inclusief een onzekerheidsmarge) de coördinaten te geven.

Google Factcheck Explorer | Website

Dagelijks zijn duizenden factcheckers bezig om afbeeldingen en artikelen te controleren. Dus zodra je iets moet verifiëren, dan kun je het beste eerst even in de Google Factcheck Explorer rondzoeken. Grote kans dat iemand je al is voorgeweest. Op deze pagina van Google vind je overigens nog meer manieren waarop je kunt checken of een foto is gemanipuleerd.

Image Verification Assistant | Website

Met de Image Verification Assistant kun je analyseren of beeldmateriaal is gemanipuleerd. Ook zijn er talloze voorbeelden te vinden van gemanipuleerde afbeeldingen.

InVID WeVerify | Plugin

Enorm handige plugin waarmee je direct via Google, Yandex en Baidu Reversed Image Search kunt doen. Inclusief een aantal handige tools om fotomanipulatie mee te analyseren.

Metadata2Go | Website

Op Metadata2Go kun je snel de metadata van je afbeeldingen analyseren.

Overpass Turbo | Website

Met Overpass Turbo kun je een zoekopdracht maken om specifieke landmarks op kaarten te ontdekken. Voorbeeld: vind alle onbewaakte spoorwegovergangen in een straal van 500 meter van een windmolen. Erg handig als je OSINT doet: zodra je specifieke aanwijzingen op een afbeelding ziet staan, dan kun je het aantal locaties snel beperken. Overpass Turbo vraagt wel om een zoekopdracht in een hele specifieke taal, maar ChatGPT kan je daar goed mee helpen. Je kunt al je gevonden landmarks exporteren om verder te analyseren in andere software.

Met Overpass Turbo kun je snel een query maken van specifieke landmarks op kaarten. Handig als je OSINT moet doen en specifieke dingen ziet waar je op kunt zoeken. Werkt erg handig als je je query in ChatGPT formuleert. Vervolgens kun je op de kaart zoeken of de locatie overeenkomt met wat je op de foto ziet. Een andere mogelijkheid is het exporteren van de objecten die je via de query hebt gevonden. Kan handig zijn als je in QGIS of R een analyse wil doen.

Peakfinder | Website

Met Peakfinder kun je foto’s geolocaten als daar een heuvel of berg in staat. Zodra je een vermoeden hebt waar het kan zijn, dan kun je die foto op die locatie uploaden en de omtrek van het landschap matchen met je afbeelding.

PimEyes | Website

Met PimEyes kun je zoeken op dezelfde persoon d.m.v. biometrische gelijkenissen. Let op: dit is een betaalde service.

terug naar overzicht ⬆

Archiveren

Ze zeggen dat als iets eenmaal online staat, je het nooit meer verwijderd krijgt. Zul je net zien dat wat jij gisteren hebt gevonden tijdens je onderzoek wèl is verdwenen. Daarom is het belangrijk om al je materiaal te archiveren. Hieronder vind je een aantal tools om dat voor elkaar te krijgen.

Archive.today | Website

Tijdens je onderzoek kom je online ongelooflijk vaak informatie tegen die op elk moment kan worden verwijderd. Daarom is het een goede gewoonte om die sites op te slaan met een archiveerdienst. Archive.today is een van de beste diensten op dat gebied. Als alternatief kun je ook de Wayback Machine van Archive.org gebruiken. Tip: je kunt ook eerder opgeslagen versies van een website doorzoeken. En let op: deze diensten slaan geen video’s op.

CachedView | Website

Via archiefdiensten kun je niet alleen websites opslaan, maar ook zoeken naar eerder opgeslagen versies van websites. Op Cachedview kun je via 6 verschillende diensten tegelijk zoeken en een screenshot van die website opvragen. Kan enorm veel tijd schelen.

Forensic OSINT | Plugin

Archiveren betekent ook heel veel screenshots maken. Dan wordt het al snel een onoverzichtelijke bende op je computer. Met deze Chrome-pluging Forensic OSINT kun je screenshots overzichtelijk in allerlei mappen verzamelen. Je bestanden worden ook nog eens automatisch aangevuld met datums, webadressen, etc. Het enige nadeel is dat je moet betalen voor sommige functies.

Fireshot | Plugin

Een goed alternatief voor Forensic OSINT is de Fireshot plugin. Hiermee kun je screenshots maken van volledige webpagina’s. Handig als je een website wil archiveren of als beeldmateriaal nodig hebt. De website probeert je over te halen om de betaalde pro-versie te nemen, maar met de gratis plugin (voor praktisch elke browser beschikbaar) kom je ook al een heel eind.

Video Screenshot | Plugin

Op veel streamingsdiensten kun je geen screenshot maken. Superirritant als je dat beeld nodig hebt voor je onderzoek. Met deze plugin (alleen voor Chrome) krijg je op NPO Start, YouTube, Netflix, etc. een extra icoontje te zien waarmee je alsnog een screenshot kunt maken.

terug naar overzicht ⬆

Data

Datajournalistiek: het allermooiste beroep ter wereld (is mijn geheel objectieve, neutrale en ongekleurde mening). Hier vind je een aantal tools die je kunt gebruiken om next level te gaan.

Verzamelen

Zonder data geen datajournalistiek (duh), dus hieronder een aantal websites en plugins waarmee je moeilijk te verkrijgen gegevens alsnog kunt verzamelen.

Cometdocs | Website

Met Cometdocs kun je een eenvoudige tabel uit een PDF-document snel omzetten naar Excel of CSV.

CSVJSON | Website

Met CSVJSON kun je CSV naar JSON omzetten, en vice versa. Ook kun je JSON beautifyen (leesbaar) maken. Je gegevens worden niet naar een andere server gestuurd.

Instant Data Scraper | Scraper

Met deze browser plugin voor Chrome kun je eenvoudig data scrapen. De plugin kan zelf inschatten welke gegevens kunnen worden verzameld. Met de autoscoll-functie kun je vervolgens de scraper oneindig laten draaien. Erg handige noodoplossing voor sociale media waar andere scrapers niet (meer) werken, zoals X/Twitter en Bluesky.

snscrape | Scraper

Dit script zegt data te kunnen scrapen van de volgende websites:

Omdat dit een tool is die meerdere sociale media zegt te kunnen scrapen, kan het ook eerder stukgaan.

Tabula | Software

Tabula is erg handig zodra je PDF’s met datatabellen erin krijgt. Je kunt visueel aangeven waar de tabel zit, en Tabula doet een goede poging om die gegevens netjes in een CSV te zetten.

Tesseract | Script

Met Tesseract kun je tekst in afbeeldingen omzetten naar machine-leesbare tekst. Werkt ook voor PDF-bestanden. Met Tesseract zijn inmiddels meerdere toepassingen gemaakt, waaronder een package in R.

Zeeschuimer + Zeeschuimer Decoder | Scraper

Zeeschuimer is een Firefox browser plugin waarmee je tijdens het scrollen op sociale media (Tiktok, Instagram, Twitter, LinkedIn, etc.) data verzamelt. Met de Zeeschuimer Decoder kun je die data omzetten naar een csv-bestand.

terug naar overzicht ⬆

Bewerken

Met een spreadsheet kom je een heel eind, maar soms heb je nét een beetje extra nodig om je analyse uit te voeren.

Open Refine | Software

Met Open Refine kun je je data opschonen. Een van de handigste functies in Open Refine is het clusteren van data op naam: bijvoorbeeld bedrijfsnamen die op verschillende manieren worden geschreven.

R + RStudio | Software

Verreweg de beste software om data mee te analyseren. Je kunt in R werken, maar de handigste interface is RStudio. Volg het stappenplan op de website om alles in de juiste volgorde te installeren. Codecademy biedt een uitstekende beginnerscursus R aan om de programmeertaal onder de knie te krijgen.

Regular Expressions | Script

Soms zoek je hele specifieke gegevens (telefoonnummers, mailadressen, Bitcoin wallets, etc.) in grote lappen tekst. Dan zijn Regular Expressions (ook wel Regex genoemd) erg handig. Het is toepasbaar in meerdere programmeertalen, maar wel erg lastig te begrijpen. Daarom vind je in deze cheatsheet wat hulp. Op I Hate Regex kun je werkende Regex vinden die je kunt aanpassen voor jouw specifieke zoekopdracht. En op Regex101 kun je je RegEx testen

terug naar overzicht ⬆

Visualiseren

Ten slotte wil je je data mooi presenteren. Dit zijn een aantal websites die ik aanraad om visualisaties mee te maken.

LocalFocus | Website

Met LocalFocus kun je eenvoudige kaarten en grafieken maken. Ook enorm handig: de functionaliteit om gemeentenamen te corrigeren.

Datawrapper | Website

Met Datawrapper kun je kaarten, grafieken en tabellen maken. In vergelijking met LocalFocus iets meer mogelijkheden, maar daardoor ook iets ingewikkelder voor leken.

Flourish | Website

Met Flourish kun je kaarten, grafieken en zogeheten ‘data stories’ (meerdere grafieken achter elkaar met begeleidende tekst) maken. Tussen LocalFocus en Datawrapper de meest uitgebreide, maar ook meest ingewikkelde keuze voor visualisatie.

terug naar overzicht ⬆

AI

Ik geef toe dat Terminator en The Matrix niet direct de meest positieve voorbeelden zijn van Kunstmatige Intelligentie. Deze films maken in ieder geval duidelijk dat zelfs kwaadaardige AI enorm slim, efficiënt en tijdbesparend kan zijn. Daarom kunnen onderstaande tools jouw werk eenvoudiger maken.

ChatGPT | Website

ChatGPT is eigenlijk een chatbot die antwoorden genereert op basis van externe informatie. Je kunt hier onwijs veel nuttige dingen mee doen. Voor mij zijn de volgende zaken het nuttigst:

Cleanup Pictures | Website

Met Cleanup Pictures kun je foto’s opschonen en objecten verwijderen. Kan handig zijn vlak voordat je een Reversed Image Search doet.

DeepL | Website

DeepL is de beste manier om tekst te vertalen. Zeker in deze volgorde: eerst tekst vertalen via DeepL Translator en daarna de tekst grammaticaal verbeteren (of zelfs naar een andere schrijfstijl omzetten) met DeepL Write.

Hugging Face | Website

Hugging Face is dé plek waar je AI-modellen kunt vinden. In sommige gevallen wordt de trainingsdata meegeleverd.

Lobe.ai | Script

Met Lobe.ai kun je kunstmatige intelligentie trainen om beeldmateriaal te herkennen en te categoriseren. Had eerst een desktop-app, maar is nu alleen nog beschikbaar als script. Voor Pointer heb ik Lobe.ai ooit gebruikt bij een onderzoek naar nepprofielen op Tinder (hier lees je hoe ik dat heb gedaan).

MacWhisper | Software

Met MacWhisper (voor Macbooks) kun je hele goede transcripties maken van je audiobestanden, inclusief tijdcodes. Alle data blijft op je lokale machine staan. Helaas (nog) geen automatische sprekersherkenning. Ik raad aan om de Pro-versie voor 29 euro te nemen: de taalmodellen die hierin worden gebruikt zijn nagenoeg foutloos. Journalisten kunnen 50 procent korting krijgen. Ga naar de site en vermeld kortingscode LUIEJOURNALIST bij het afrekenen.

Midjourney | Website

Simpelweg de beste methode om AI-gegenereerde afbeeldingen mee te maken. Via de Discord-server van Midjourney kun je (zowel betaald als gratis) afbeeldingen maken via tekstprompts. Alternatieven voor Midjourney zijn Ideogram en Adobe Firefly.

Remini | Website

Met Remini kun je foto’s van slechte kwaliteit met AI verbeteren. Let op: als je dit wil gebruiken om beeldmateriaal via te Reversed Image Searchen of verifiëren, dan is het resultaat dus iets onbetrouwbaarder.

RemoveBG | Website

Met RemoveBG (lees: Remove Background) kun je snel en eenvoudig de achtergrond van afbeeldingen verwijderen.

Simon Says | Website

Een van de beste manieren om beeldmateriaal mee te transcriberen. Je transcript wordt ook nog eens met het beeld gesynchroniseerd. Je kunt zelfs ruwe montages maken als je de getranscribeerde tekst gaat editten. Je krijgt gratis credits om beeldmateriaal te transcriberen, maar die zijn snel op.

terug naar overzicht ⬆

Crypto

Ah, de toekomst van ons betalingsverkeer: gedecentraliseerd, gepseudonimiseerd en encrypted. En vooral gebruikt door crypto-bro’s en georganiseerde misdaad. Daarom zijn onderstaande tools handig om zulke dubieuze transacties inzichtelijk te maken.

Blockcypher | Website

Met Blockcypher kun je snel overzicht krijgen in allerlei crypto-transacties.

ChainAbuse | Website

Op ChainAbuse kun je checken of een wallet of transactie bekend staat als dubieus.

Crystal Blockchain | Website

Met Crystal Blockchain kun je een uitgebreide analyse krijgen van cryptotransacties. Is een betaalde service, maar werkt mogelijk met gratis trials of pro bono.

Elliptic | Website

Het bedrijf Elliptic houdt een database bij van transacties die als dubieus zijn gemarkeerd. Is een betaalde service, maar werkt mogelijk met gratis trials of pro bono.

Mycelium Wallet | App

Een cryptowallet die door experts wordt aangeraden, omdat het eenvoudig en veilig in gebruik is.

WalletExplorer | Website

Met WalletExplorer kun je snel overzicht krijgen in allerlei crypto-transacties. Deze site doet ook clustering van transacties: het samenvoegen van transacties die uit dezelfde wallets komen. Let op: in het verleden heeft de politie de ip-adressen verzameld van personen die op WalletExplorer naar dubieuze transacties hebben gezocht. Gebruik dus altijd een VPN als je dit soort onderzoeken doet.

terug naar overzicht ⬆

Overig

Alle tools die niet netjes in een van bovenstaande hokjes passen, heb ik hieronder verzameld.

Bron.live | Website

De Nederlandse overheid en toegankelijke informatie: het zou vanzelfsprekend moeten zijn, maar dat is het helaas niet. Zodra je documenten zoekt over een specifiek onderwerp, dan bgaat het je never nooit lukken met de officiële websites (of het zit ergens verstopt, zoals je iets verderop leest). Gelukkig worden er wel diensten zoals Bron.live aangeboden. Hier kun je zoeken op verschillende plekken en mailalerts aanmaken.

Convertio | Website

Je hebt een XLS-bestand nodig, maar ontvangt een ODS: het tragische leven van een datajournalist in een notendop. Met Convertio kun je gelukkig veel bestanden van het ene naar het andere type overzetten. En de bestandslimiet is 100MB. Dat scheelt toch weer een berg stress.

Diffchecker | Website

Zoek je de verschillen tussen twee teksten? Op Diffchecker kun je die teksten invoeren en zie je met handige kleuren waar de verschillen zijn. Voortaan weet je dus exact zien wat je eindredacteur heeft gewijzigd, of wat een ministerie heeft veranderd in de concept- en definitieve versie van een rapport. Werkt ook voor afbeeldingen en documenten.

Notion | Software

Notion is mijn persoonlijke voorkeur voor een app om notities mee te maken. Het grote voordeel van Notion is dat je databases kunt maken in je notities.

oTranscribe | Website

Geen behoefte aan geautomatiseerde transcriptie? Dan is oTranscribe misschien wel iets voor je. In deze interface kun je je audiobestand langzaam afspelen en alle tekst meeschrijven. Ook handig als je wijzigingen in je bestaande transcripten wil doorvoeren.

Screenflick | Software

Met Screenflick kun je schermopnamen maken op je Macbook, inclusief het geluid dat via je laptop wordt afgespeeld (geloof me, dit kan erg frustrerend zijn). Ook kun je na je opname de beelden nog bewerken en in verschillende formats exporteren. Screenflick kost eenmalig 35 dollar.

Spiderfoot | Script

Spiderfoot is een opensource casemanager voor OSINT-onderzoeken. Je kunt meerdere scripts aanzetten om automatische searches uit te voeren.

TinyWow | Website

Op TinyWow vind je meerdere kleine tools waarmee je bewerkingen kunt uitvoeren op documenten of bestanden. PDF’s samenvoegen, afbeeldingen converteren, video’s downloaden: je vindt het allemaal op deze site.

Woo-generator | Website

Met de Woo-generator van de VVOJ (Vereniging van Onderzoeksjournalisten) kun je snel een blauwdruk (altijd even dubbelchecken) voor je Woo-verzoek genereren.

De Woo-knop | Website

Met de Woo-generator kun je een Woo-verzoek opstellen, maar waar dien je die vervolgens in? En hoe houd je bij of een ministerie zich aan de wettelijke termijnen houdt? De Woo-knop helpt je daarbij. Alle Woo-verzoeken worden direct op de site gepubliceerd, dus je kunt hier ook terecht voor inspiratie voor jouw volgende verzoek.

terug naar overzicht ⬆

Deze website is gemaakt door Jerry Vermanen, data- en onderzoeksjournalist bij Pointer (KRO-NCRV). Uiteraard heb ik deze tools met veel liefde en aandacht op een rijtje gezet, maar een fout zit in een klein hoekje. Of misschien ontbreekt er wel een tool?

Ik doe mijn best om deze website regelmatig te updaten. Dat kan ook met jouw suggestie. Belangrijk daarbij is:

Op dit moment ontbreken nog een aantal nuttige tools, zoals:

Dus heb je nog een toevoeging of correctie? Mail me dan.

Al die tools zijn leuk en aardig, maar het wordt pas interessant zodra je ze voor een onderzoek kunt inzetten. Wil je op de hoogte blijven van de allerbeste data- en onderzoeksjournalistiek? Volg dan mijn nieuwsbrief Klikdinges.

En als deze website nuttig vindt, overweeg dan ook eens om via deze link het Handboek Internetresearch & Datajournalistiek te bestellen. Met deze referral krijgen wij als makers van dat handboek een iets hoger percentage per verkocht exemplaar. Dit is de beste manier om me een bedankje te sturen. En je doet jezelf er ook nog eens een groot plezier mee ❤️